Вытворчы кантроль якасці пітной вады ў сістэме Міністэрства жыллёва-камунальнай гаспадаркі Рэспублікі Беларусь ажыццяўляецца ў мэтах падачы насельніцтву вады:
- бяспечнай ў эпідэмічных адносінах;
- бясшкоднай па хімічным складзе;
- бяспечнай па радыяцыйным паказчыках;
- са спрыяльнымі органалептычнымі ўласцівасцямі.
Вытворчы кантроль якасці пітной вады на прадпрыемствах жыллёва-камунальнай гаспадаркі ажыццяўляецца згодна з рабочай праграме вытворчага кантролю якасці пітных вод, ўзгодненай з тэрытарыяльнымі органамі дзяржаўнага санітарнага нагляду.
Арганізацыя, якая ажыццяўляе эксплуатацыю сістэмы водазабеспячэння, у адпаведнасці з рабочай праграмай пастаянна кантралюе якасць вады ў месцах водазабору, перад паступленнем у размеркавальную сетку, а таксама ў кропках водоразбора вонкавай і ўнутранай вадаправоднай сеткі.
Вызначэнне якасці пітной вады і адпаведнасць яе паказчыкаў нарматывам бяспекі праводзяць хіміка-бактэрыялагічныя лабараторыі. Адбор пробаў вады для аналізу праводзяць у адпаведнасці з патрабаваннямі дзяржаўных стандартаў.
Колькасць і перыядычнасць адбору пробаў вады для лабараторных даследаванняў
| Крыніца водазабеспячэння (аб’ект даследавання) | Віды паказчыкаў | Колькасць спроб на працягу аднаго года, не менш |
| Мікрабіялагічныя | 4 разы ў год (па сезонах) | |
| Паразіталагічныя | 4 разы ў год (па сезонах) | |
| Падземныя крыніцы (артэзіянскія свідравіны) | Органалептычныя | 4 разы ў год (па сезонах) |
| Абагульненыя паказчыкі | 4 разы ў год (па сезонах) | |
| Хімічныя (неарганічныя і арганічныя рэчывы) | 1 раз у год | |
| Радыялагічныя | 1 раз у год |
Бяспеку пітной вады ў эпідэмічных адносінах вызначаецца адсутнасцю ў ёй хваробатворных бактэрый, вірусаў і найпростых мікраарганізмаў, яе адпаведнасцю нарматывам па мікрабіялагічных і паразіталагічных паказчыках.
Пры даследаванні мікрабіялагічных паказчыкаў якасці пітной вады ў кожнай спробе праводзіцца вызначэнне тэрматалерантных каліформных бактэрый, агульных каліформных бактэрый, агульнага мікробнага ліку. Парадак даследавання іншых нарміруемых мікрабіялагічных паказчыкаў вызначаецца пры складанні рабочай праграмы вытворчага кантролю якасці вады.
Даследаванні пітной вады на наяўнасць патагенных бактэрый кішачнай групы і энтэравірусы праводзіцца таксама па эпідэміялагічных паказаннях па рашэнні тэрытарыяльнага органа санітарнага дзяржнагляду.
Бясшкоднасць пітной вады па хімічным складзе вызначаецца яе адпаведнасцю нарматывам па:
- абагульненым паказчыкам і зместу шкодных хімічных рэчываў, якія найбольш часта сустракаюцца ў прыродных водах на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, а таксама рэчываў антрапагеннага паходжання, якія атрымалі глабальнае распаўсюджванне;
- зместу шкодных хімічных рэчываў, якія паступаюць і ўтвараюцца ў вадзе і працэсе яе апрацоўкі і сістэме водазабеспячэння;
- зместу шкодных хімічных рэчываў, якія паступаюць у крыніцы водазабеспячэння ў выніку гаспадарчай дзейнасці.
Спрыяльныя органалептычныя ўласцівасці пітной вады (пах, прысмак, каляровасць, мутнасць) вызначаюцца яе адпаведнасцю нарматывам.
Не дапускаецца прысутнасць у пітной вадзе адрозных няўзброеным вокам водных арганізмаў і павярхоўнай плёнкі.
Радыяцыйная бяспека пітной вады вызначаецца яе адпаведнасцю нарматывам па радыёлагічных паказчыках – агульная α і β актыўнасць. Ідэнтыфікацыя прысутных у вадзе радыенуклідаў і вымярэнне іх індывідуальных канцэнтрацый праводзіцца пры перавышэнні нарматываў агульнай актыўнасці.
Пералік кантралюемых паказчыкаў якасці вады і іх гігіенічныя нарматывы
| Найменне паказчыка | Адзінка вымярэння | Нарматыў, не больш за |
| Мікрабіялагічныя і паразіталагічныя | ||
| Тэрматалерантныя каліформныя бактэрыі | Лік бактэрый у 100 см3 | Адсутнасць |
| Агульныя каліформныя бактэрыі | Лік бактэрый у 100 см3 | Адсутнасць |
| Агульны мікробны лік | Лік бактэрый якія ўтвараюць калоніі у 1 см3 | Не больш 50 |
| Каліфагі | Лік бляшкаўтваральных адзінак (БОЕ) у 100 см3 | Адсутнасць |
| Споры сульфітрэдукуючых кластрыдый | Лік спор у 20 см3 | Адсутнасць |
| Цысты лямблій | Лік цыст у 50 дм3 | Адсутнасць |
| Органалептычныя | ||
| Пах | балы | 2 |
| Прысмак | балы | 2 |
| Каляровасць | градусы | 20 (35) |
| Мутнасць | ЕМФ (адзінкі мутнасці па фармазіну) ці мг/л (па кааліне) | 2,6 (3,5) 1,5 (2) |
| Абагульненыя паказчыкі | ||
| Вадародны паказчык | адзінкі рН | у межах 6-9 |
| Агульная мінералізацыя (сухі астатак) | мг/дм3 | 1000 (1500) |
| Калянасць агульная | ммоль/дм3 | 7,0 (10) |
| Акісляльнасць перманганатная | мг/дм3 | 5,0 |
| Нафтапрадукты, сумарна | мг/дм3 | 0,1 |
| Павярхоўна-актыўныя рэчывы (ПАР), аніёнаактыўныя | мг/дм3 | 0,5 |
| Фенольны індэкс | мг/дм3 | 0,25 |
| Хімічныя (неарганічныя і арганічныя рэчывы) | ||
| Алюміній (AI-3+) | мг/дм3 | 0,5 |
| Барый (Ва2+) | мг/дм3 | 0,1 |
| Берылій (Ве2+) | мг/дм3 | 0,0002 |
| Бор (В, суммарно) | мг/дм3 | 0,5 |
| Жалеза (Fe, суммарна) | мг/дм3 | 0,3 (1,0) |
| Кадмій (Сd, суммарна) | мг/дм3 | 0,001 |
| Марганец (Мn, суммарна) | мг/дм3 | 0,1 (0,5) |
| Медзь (Сu, суммарно) | мг/дм3 | 1,0 |
| Малібдэн (Мо, суммарно) | мг/дм3 | 0.25 |
| Мыш’як (Аs, суммарно) | мг/дм3 | 0,05 |
| Нікель (Ni, суммарно) | мг/дм3 | 0.1 |
| Нітраты (по N03-) | мг/дм3 | 45 |
| Ртуць (Hg, суммарно) | мг/дм3 | 0,0005 |
| Свінец (РЬ, суммарно) | мг/дм3 | 0,03 |
| Селен (Se, суммарно) | мг/дм3 | 0,01 |
| Стронцый (Sr2+) | мг/дм3 | 7,0 |
| Сульфаты (SO42-) | мг/дм3 | 500 |
| Фтарыды (F—) | мг/дм3 | 1,5 |
| Хларыды (Сl—) | мг/дм3 | 350 |
| Хром (Сг6+) | мг/дм3 | 0,05 |
| Цыяніды (CN—) | мг/дм3 | 0,035 |
| Цынк (Zn2+) | мг/дм3 | 5,0 |
| γ-ГХЦГ (ліндан) | мг/дм3 | 0,002 |
| ДДТ (сума ізамераў) | мг/дм3 | 0,002 |
| 2,4-Д | мг/дм3 | 0,03 |
| Радыёлагічныя | ||
| Агульная α-радыеактыўнасць | Бк/дм3 | 0,1 |
| Агульная β-радыеактыўнасць | Бк/дм3 | 1,0 |
| Заўвага: Велічыня нарматыву, указаная ў дужках, можа быць устаноўлена па пастанове галоўнага дзяржаўнага санітарнага ўрача адпаведнай тэрыторыі для канкрэтнай сістэмы водазабеспячэння на падставе ацэнкі санітарна-эпідэміялагічнай абстаноўкі ў населеным пункце і ужываемай тэхналогіі водападрыхтоўкі. |